Theo Giám đốc Xí nghiệp Cấp nước thị trấn Nước Hai Hoàng Quang Hoàn, nguyên nhân dẫn đến hiện tượng nước có mùi hôi do hiện tượng dư nước Javen -  chất để khử trùng nước sinh hoạt. Nước Javen là hỗn hợp hai muối NaCl và NaClO. Muối NaClO có tính oxi hóa rất mạnh, do vậy nước Javel có tính tẩy màu và sát trùng. Trước đó, Xí nghiệp vừa được Công ty TNHH một thành viên Cấp nước Cao Bằng đầu tư lắp đặt một hệ thống điện phân muối ăn thành nước Javel.

Dây chuyền hoạt động theo quy trình khép kín: Muối ăn được nhập khẩu từ Ấn Độ hòa tan, đưa qua hệ thống điện phân thành nước Javen và đưa trực tiếp vào bể nước sạch để khử trùng nước trước khi cung cấp cho khách hàng. Vì nước Javen được điều chế và sử dụng trực tiếp nên nồng độ và mùi đặc trưng (mùi khí clo dư) không bị thời gian và ánh sáng phân hủy, khi khách hàng mở nước trực tiếp từ vòi nước gia đình, lúc này nước Javen dư mới tiếp xúc với không khí, ánh sáng và bị phân hủy nên có mùi đặc trưng của khí Clo dư. Nếu khách hàng sử dụng nước từ bồn hoặc bể chứa sẽ không bị hiện tượng này vì khí clo dư sẽ bay hơi sau một thời gian nhất định.
Đối với hiện tượng nước đục là do giếng nước ngầm Xí nghiệp đang khai thác tại thị trấn Nước Hai bị lở thành giếng dẫn đến làm đục nguồn nước. Được biết, hiện nay nước sinh hoạt cung cấp cho người dân khu vực thị trấn Nước Hai được khai thác từ 2 nguồn chính: Một nguồn nước ngầm khai thác tại khu vực thị trấn Nước Hai, một nguồn nước mặt khai thác nước từ sông Bằng; công suất khai thác mỗi nguồn nước là 30 m3/h, đảm bảo cung cấp 1.200 m3 nước/ngày đêm cho các khách hàng.

Đối với nguồn nước mặt, Xí nghiệp xử lý theo quy trình lắng, khử trong bằng phèn và khử trùng bằng nước Javen; còn nguồn nước ngầm do đã đảm bảo độ trong nên chỉ khử trùng bằng nước Javen. Trước đây, do số lượng khách hàng hạn chế (chỉ cấp trong khu vực thị trấn và một phần xóm Khau Gạm, xã Đức Long) nên việc khai thác nguồn nước ngầm ổn định.

Tuy nhiên, thời gian vừa qua Xí nghiệp đã mở rộng mạng lưới cấp nước đến khu vực Cao Bình, xã Hưng Đạo (Thành phố), lượng khách hàng sử dụng nước tăng lên trên 1.500 hộ nên đơn vị phải tăng cường khai thác nước ngầm dẫn đến lở thành giếng. Hiện nay, đơn vị  cử cán bộ túc trực tại giếng nước ngầm, quá trình khai thác xả hết nước bị đục ra ngoài đến khi kiểm tra thấy trong mới đưa vào hệ thống cấp cho khách hàng. Đồng thời tăng cường khai thác nguồn nước mặt để xử lý thành nước sinh hoạt cung cấp cho khách hàng.

Nguồn nước mặt của Xí nghiệp Cấp nước thị trấn Nước Hai được khai thác từ sông Bằng.

Đầu tháng 7/2019, chúng tôi đến thị trấn Nước Hai  để tìm hiểu về chất lượng nước sinh hoạt của Xí nghiệp Cấp nước thị trấn Nước Hai cung cấp cho khách hàng, được biết, hiện nay tình hình cấp nước đã ổn định; chất lượng nước đã đảm bảo theo QCVN 02:2009/BYT. Ông Đoàn Văn Ngọc, Bí thư Chi bộ, Tổ trưởng tổ 1 phố Giữa, thị trấn Nước Hai cho biết: Chất lượng nước đã ổn định, không còn bị đục như trước. Tuy nhiên, nếu các gia đình sử dụng trực tiếp nước từ vòi sẽ còn mùi đặc trưng của nước Javen.
Để đảm bảo cung cấp nước cho khách hàng ổn định, chất lượng đảm bảo, Xí nghiệp Cấp nước thị trấn Nước Hai đang tăng cường khai thác nguồn nước mặt, hạn chế và kiểm soát chặt chẽ việc khai thác nguồn nước ngầm. Đồng thời có công văn giải trình gửi đến các tổ trưởng dân phố để thông báo cho khách hàng đang sử dụng nước về nguyên nhân hiện tượng nước bị đục và có mùi. Khuyến cáo người dân hạn chế sử dụng nước trực tiếp từ vòi; khuyến khích các khách hàng sử dụng bồn, bể chứa nước để tích nước trước khi sử dụng để lượng Javen dư có thời gian phản ứng và phân hủy, không còn mùi như trên.