Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, hiện nay huyện Bảo Lạc đang tập trung thực hiện Dự án 2 về Quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ốn định dân cư ở những nơi cần thiết; đã triển khai và cơ bản hoàn thành 2 dự án Bố trí dân cư vùng thiên tai xóm Bản Riềng, xã Sơn Lộ và Bố trí dân cư vùng thiên tai xóm Cốc Ngòa, xóm Riền Thượng, xã Hưng Đạo. Hiện nay, đang hoàn thiện những công đoạn cuối cùng để di dời người dân đến nơi ở mới.
Mặt bằng tại xóm Cốc Ngòa, xã Hưng Đạo đã cơ bản hoàn thành để bố trí 25 hộ tái định cư.
Thực hiện Dự án bố trí dân cư vùng thiên tai xóm Bản Riềng, xã Sơn Lộ có tổng mức đầu tư là 26,467 tỷ đồng, tổng nguồn vốn đã giao giai đoạn 2021 - 2024 là 22,4 tỷ đồng. Hiện nay, đã hoàn thành 100% các hạng mục theo dự án. Trong đó, huyện đã san gạt khoảng 4 ha. Mặt bằng san gạt được chia thành 42 lô bố trí trên 3 khu, có diện tích 400m2/lô, kết hợp đường nội bộ, không kể đến mái ta luy (trong đó có bố trí diện tích sử dụng để xây dựng nhà, chuồng trại, vườn cây). Các vị trí tại các khu có mái taluy cao được xây dựng kè bê tông để chắn đất. Tại các vị trí nền đắp chênh cốt cao độ giữa nền đất đắp và nền tự nhiên được xây dựng kè bê tông để ổn định nền đất đắp. Tại các vị trị chênh cos giữa các khu được xây dựng kè bê tông, kết hợp mái taluy để đảm bảo ổn định. Phần mái taluy đất đào được thiết kế mái có rãnh cơ thoát nước tại đỉnh kè và rãnh cơ tại các vị trí chân mái taluy. Phần đường chính và phần đường nội bộ đi vào các lô được thiết kế từ rộng từ 2,5 đến 3m, mặt đường bằng cấp phối tự nhiên.
Đồng thời xây dựng 3,315km đường dây trung thế 35kV và 3,356km đường dây hạ thế, lắp đặt 2 trạm biến áp đảm bảo cấp điện cho các hộ dân đến định cư. Đầu tư 2 cụm công trình cấp nước sinh hoạt tập trung lấy nước từ Khuổi Bốc và Lỏng Nặm với chiều dài tuyến 10.135m đưa nước về bể áp lực về cung cấp nước sạch cho 2 cụm dân cư. Đồng thời, đầu tư, cải tạo nâng cấp công trình thủy lợi xóm Bản Riểng với 6 tuyến mương thủy lợi có tổng chiều dài khoảng 2,996 km đảm bảo cấp nước cho sản xuất của người dân vùng dự án. Hiện nay, huyện đang hoàn thiện các hạng mục còn lại để bàn giao mặt bằng vào quý III/2024, phân lô và bốc thăm để lựa chọn và di dời các hộ dân đến ở khu tái định cư.
Đồng thời, huyện cũng đầu tư hơn 25 tỷ đồng triển khai dự án bố trí dân cư vùng thiên tai xóm Cốc Ngòa, xóm Riền Thượng, xã Hưng Đạo. Hiện đã giao hơn 12 tỷ đồng vốn giai đoạn 2021-2024 thực hiện san gạt mặt bằng tại xóm Cốc Ngòa để bố trí 25 mặt bằng tái định cư cho các hộ dân cần di rởi, mỗi lô khoảng 300 m2, có bố trí diện tích sử dụng để xây dựng nhà, chuồng trại, vườn cây; Xây dựng mới gần 1 km đường giao thông vào xóm; xây dựng hệ thống mương thủy lợi với tổng chiều dài 1.336,9m; xây dựng bể thu đầu nguồn, bể áp lực và bể chứa. Dự kiến quý III/2024 sẽ thực hiện công tác phân lô, bốc thăm để lựa chọn và di dời 25 hộ dân đến ở khu tái định cư Cốc Ngòa. Với vị trí tại xóm Riền Thượng sẽ không triển khai vì chưa tìm được địa điểm phù hợp, các hộ dân cần di dời còn lại sẽ thực hiện di dời phân tán.
Phó Chủ tịch UBND huyện Bảo Lạc Hoàng Văn Cương cho biết: Hiện nay, cơ bản các dự án đã hoàn thành đầu tư các hạng mục cơ sở hạ tầng và dự kiến đón dân đến định cư tại nơi ở mới. Tuy nhiên, nguồn vốn còn hạn chế nên các dự án chỉ thực hiện được việc san nền, tạo mặt bằng để làm đất ở mà không có quỹ đất sản xuất để cấp cho các hộ định canh định cư. Mặt khác, đời sống của các hộ đồng bào dân tộc nơi thực hiện định canh định cư đa số là hộ nghèo, chính sách hỗ trợ sản xuất, phát triển ngành nghề tạo sinh kế cho các hộ chưa có, dẫn đến việc người dân chưa thật sự an tâm đến vùng đất mới. Trong khi đó kinh phí hỗ trợ cho hộ dân di dời rất thấp, mỗi hộ chỉ được hỗ trợ 20 triệu đồng để di dời đến nơi ở mới nên nhiều gia đình không đủ khả năng về kinh phí để di dời.
Nguyên nhân chủ yếu là toàn bộ diện tích đất tại vùng dự án đều là đất công, chưa được lập bản đồ địa chính, diện tích đất đã bị bỏ hoang hóa nhiều năm, không có căn cứ để giao đất ở, đất sản xuất cho nhân dân; chưa có kinh phí cho công tác lập bản đồ địa chính quy hoạch, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của dự án. Các dự án phải lồng ghép từ nhiều Chương trình nên chưa được đầu tư đồng bộ, còn nhiều hạng mục cần phải đầu tư xây dựng trong thời gian tới như kè chống sạt lở, nhà văn hóa xóm, đường giao thông nội đồng... nhưng lại chưa có kinh phí để triển khai thực hiện.
Mặt khác, các dự án này không bố trí đất sản xuất cho người dân mà chỉ bố trí đât ở, đất canh tác vẫn ở chỗ cũ. Tiền hỗ trợ cho người dân khi vào vùng tập trung thấp, mặt bằng cấp cho khoảng 300m2/hộ nên khó khăn cho việc xây dựng chuồng trại...; khi đến tái định cư xa đất sản xuất đi lại khó khăn, nên người dân không muốn vào... Hiện nay, huyện đang tuyên truyền vận động bà con di dời đến nơi ở mới và bố trí thêm nguồn vốn bổ sung các hạng mục như san gạt mặt bằng, xây dựng chuồng trại tập trung cho cả khu dân cư...